İş Kanunu

İş Kanunu

Kanunlar

İŞ KANUNU
Kanun  Numarası : 4857 Kabul  Tarihi : 22/5/2003 Yayımlandığı  R.Gazete : Tarih : 10/6/2003 Sayı : 25134

Özürlü ve  eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu Madde 30 – (Değişik: 15/5/2008-5763/2 md.)

İşverenler,  elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör  işyerlerinde yüzde üç  özürlü, kamu işyerlerinde ise yüzde dört özürlü  ve yüzde iki eski hükümlü  işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına  uygun işlerde çalıştırmakla  yükümlüdürler. Aynı il sınırları içinde  birden fazla işyeri bulunan işverenin  bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü  olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre  hesaplanır.

Bu kapsamda çalıştırılacak işçi sayısının  tespitinde belirli ve belirsiz süreli  iş sözleşmesine göre çalıştırılan  işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş  sözleşmesine göre çalışanlar,  çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli  çalışmaya dönüştürülür.  Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate  alınmaz, yarım ve  daha fazla olanlar tama dönüştürülür. İşyerinin işçisi iken   sakatlananlara öncelik tanınır.

İşverenler  çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri  Türkiye İş Kurumu aracılığı ile  sağlarlar. Bu kapsamda çalıştırılacak  işçilerin nitelikleri, hangi işlerde  çalıştırılabilecekleri, bunların  işyerlerinde genel hükümler dışında bağlı  olacakları özel çalışma ile  mesleğe yöneltilmeleri,  mesleki yönden işverence nasıl işe  alınacakları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik  Bakanlığınca çıkarılacak  yönetmelikle düzenlenir.

Yer altı ve su altı işlerinde özürlü işçi  çalıştırılamaz ve yukarıdaki hükümler  uyarınca işyerlerindeki işçi  sayısının tespitinde yer altı ve su altı işlerinde  çalışanlar hesaba  katılmaz.

Bir işyerinden malulen ayrılmak zorunda kalıp da  sonradan maluliyeti ortadan  kalkan işçiler eski işyerlerinde tekrar işe  alınmalarını istedikleri takdirde,  işveren bunları eski işleri veya  benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa  boşalacak ilk işe başka  isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak  zorundadır.  Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma   yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski  işçiye altı  aylık ücret tutarında tazminat öder.

Özel sektör işverenlerince bu madde kapsamında  çalıştırılan 17/7/1964 tarihli  ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa  tabi özürlü sigortalılar ile 1/7/2005  tarihli ve 5378 sayılı Kanunun  14 üncü maddesinde belirtilen korumalı  işyerlerinde çalıştırılan özürlü  sigortalıların, aynı Kanunun 72 nci ve 73 üncü  maddelerinde sayılan ve  78 inci maddesiyle belirlenen prime esas kazanç alt  sınırı üzerinden  hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı,  kontenjan  fazlası özürlü çalıştıran, yükümlü olmadıkları halde özürlü  çalıştıran  işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için prime  esas  kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren   hisselerinin yüzde ellisi Hazinece karşılanır. İşveren hissesine ait  primlerin  Hazinece karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları  sigortalılarla  ilgili olarak 506 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve  hizmet belgelerinin yasal  süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna  verilmesi ve sigortalıların tamamına  ait sigorta primlerinin sigortalı  hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece  karşılanmayan işveren  hissesine ait tutarın ödenmiş olması şarttır. Bu fıkraya  göre işveren  tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde,  Hazinece  Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan   gecikme zammı, işverenden tahsil edilir. Hazinece karşılanan prim  tutarları  gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet  unsuru olarak  dikkate alınmaz. (Ek cümle: 31/7/2008-5797/10 md.) Bu  fıkrada düzenlenen  teşvik, kamu idareleri hariç 506 sayılı Kanun  kapsamındaki sigortalılara  ilişkin matrah ve oranlar üzerinden olmak  üzere, 506 sayılı Kanunun geçici 20  nci maddesi kapsamındaki  sandıkların statülerine tabi personeli için de  uygulanır. Bu fıkranın  uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı  ile Çalışma ve  Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı tarafından  müştereken  belirlenir.

(Değişik  yedinci fıkra: 11/10/2011-KHK-665/28 md.) Bu   maddeye aykırılık hallerinde 101 inci madde uyarınca tahsil edilecek  cezalar,  özürlülerin ve eski hükümlülerin kendi işini kurmaları,  özürlünün iş bulmasını  sağlayacak destek teknolojileri, özürlünün işe  yerleştirilmesi, işe ve işyerine  uyumunun sağlanması ve bu gibi  projelerde kullanılır. Tahsil edilen cezaların  kullanımına ilişkin  hususlar, Türkiye İş Kurumunun koordinatörlüğünde, Çalışma  ve Sosyal  Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü ile İş Sağlığı ve  Güvenliği  Genel Müdürlüğü, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Özürlü ve Yaşlı   Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif Evleri Genel   Müdürlüğü, en çok işçi ve işvereni temsil eden üst kuruluşların ve en  çok  özürlüyü temsil eden üst kuruluşun birer temsilcisinden oluşan  komisyon  tarafından karara bağlanır. Komisyonun çalışma usul ve  esasları Çalışma ve  Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle  düzenlenir.

Eski hükümlü çalıştırılmasında, kanunlardaki kamu güvenliği ile ilgili  hizmetlere ilişkin özel hükümler saklıdır.

Özürlü ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğuna aykırılık⁽¹⁾

Madde 101 – Bu Kanunun 30 uncu maddesindeki hükümlere aykırı olarak özürlü ve eski hükümlü çalıştırmayan işveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her özürlü ve eski hükümlü ve çalıştırmadığı her ay için binyediyüz Türk Lirası idari para cezası verilir. Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir şekilde muaf tutulamaz.

---

(1) 17/1/2012 tarihli ve 6270 sayılı Kanunun 17 nci maddesi ile bu maddenin birinci fıkrasında yer alan “yediyüzelli milyon lira para cezası” ibaresi “binyediyüz Türk Lirası idari para cezası” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

---

İdari para cezalarının uygulanmasına ilişkin hususlar

Madde 108 – (Değişik: 15/5/2008-5763/10 md.)

Bu Kanunda öngörülen idari para cezaları, 101 ve 106 ncı maddelerdeki idari para cezaları hariç, gerekçesi belirtilmek suretiyle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürünce verilir. (Değişik ikinci cümle: 13/2/2011-6111/79 md.) 101 inci ve 106 ncı maddeler kapsamındaki idari para cezaları ise doğrudan Türkiye İş Kurumu il müdürü tarafından; birden fazla ilde işyerleri bulunan işverenlere uygulanacak idari para cezası ise işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki Türkiye İş Kurumu il müdürünce verilir ve genel esaslara göre tahsil edilir. 106 ncı maddeye göre verilecek idari para cezası için, 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (h) bendindeki tutar esas alınır.