Kamu ve Özel Sektör Açısından Özürlü İşçi İstihdamı

Engellilerin sosyal yaşama katılabilmeleri, en başta başka- larına yük olmadan bağımsız yaşam sürdürebilmelerine bağ- lıdır. Engellileri başkalarına bağımlı ve topluma yük olmanın ezikliğinden kurtaracak, kendini toplumun bir parçası olarak görmesini sağlayacak en önemli yol, kuşkusuz istihdamdır. Ça- lışan, üreten ve bunun karşılığında sürekli bir gelir elde eden engelli sosyal yaşamla bütünleşmiş demektir ve nihayetinde mutludur.

Özürlü istihdamında, devlet de engellilerin istihdamının önemine inanarak, birtakım düzenlemelerle sorunu çözmek is- temektedir. Tabii bu düzenlemelerin en önemlisi de özürlü çalış- tırma zorunluluğudur. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 30. maddesi, 50 ya da daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinin, işçilerinin topla- mının özel sektörde % 3 oranında engelliyi, kamu kuruluşların-

da % 3 oranında engelliyi, mesleki, beden ve ruhi durumlarına

uygun işlerde çalıştırma zorunluluğu getiriyor. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen işletmeler çalıştırılmayan her engelli ve her ay için 1.357 TL para cezasına çarptırılır.

Yine bildiğiniz gibi zorunlu engelli istihdamı ile ilgili yasaları uygulama yetkisi İŞKUR’a aittir. İŞKUR 50 ya da daha fazla işçi çalıştıran işyerlerini tespit ederek bu işletmelerde zorunlu engelli istihdamını sağlamaya çalışıyor.

İşletmeler açısından olaya baktığımızda, bugün birçok işletme- nin engelli istihdam yükümlülüğüne tam uymadığı görülmekte- dir. Bazı işletmeler ise bu yükümlülüklerini yerine getirmemekte ve yükümlülükten kurtulmak için istihdamını belirli sayılar içinde tutmanın ve denetimden kaçmanın arayışı içindedirler. Örneğin; pek çok işyeri, engellileri çalıştırmak yerine, yalnızca denetim dö- nemlerinde cezalardan kurtulmak için engelli istihdam ediyormuş gibi görünerek 3-4 ay boyunca asgari ücretle onları işe alıp, de- netleme geçtikten sonra da bu insanları işten çıkarmaktadır. Bu davranış biçimi, aynı zamanda çalışarak üretime katılmak isteyen engellileri de onursuzlaştırma çabasıdır.    Bu saptamaları yaptıktan sonra işveren ve engelli işçilerin is- tihdamındaki zorluklardan kısaca bahsetmekte fayda var.