Görme Engelliler İçin Kullanılabilirlik Ve Erişilebilirlik Açısından Haber Siteleri Analizi

Görme Engelliler İçin Kullanılabilirlik Ve Erişilebilirlik 
Açısından Haber Siteleri Analizi



Görme Engelliler İçin Kullanılabilirlik Ve Erişilebilirlik
Açısından Haber Siteleri Analizi
Zeki Gülen
1
1
Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilişim Tezli Yüksek Lisans, İstanbul
Giriş:
Web teknolojileri ve uygulamaları gelişir ve yaygınlaşırken, görme engellileri de dikkate alarak
geliştirilen Web sitelerinin aynı oranda artmadığı gözlemlenmektedir. Dolayısı ile görme
engellilerin bilgiye erişimini önemli oranda yavaşlatan ve engelleyen ve ayrıca toplumda fırsat
eşitsizliğini yaratan bir durum ortaya çıkmaktadır. Çalışmanın konusunu oluşturan haber siteleri
bağlamında da durumun pek farklı olmadığı görülmektedir. Bugün yerel, bölgesel, ulusal veya
küresel gelişmelerin haber siteleri kanalıyla insanlara erişimi son derece hızlı bir biçimde
gerçekleşmektedir. Haber sitelerinin artan ziyaret oranları ve paylaşılan haber sayıları göz
önünde bulundurulduğunda bunun ne denli yaygın biçimde gerçekleştiğini fark edebiliriz.
Çalışmamızda haber sitelerinin görme engelliler için kullanılabilirliği ve erişilebilirliği
bağlamlarından haber sitelerini analiz ederek mevcut durumun resmini ortaya koymaya çalıştık.
Anahtar Sözcükler:
Erişilebilirlik, kullanılabilirlik, görme engelliler, web tasarımı, haber sitesi tasarımı, görme
engelli web deneyimi
Abstract:
While Web technologies and applications are being developed and getting popularized, the Web
sites which consider the visually impaired Web users do not increase at the same rate. Therefore,
a situation arises that prevents visually impaired users to access to the information and creates an
inequality in society in terms of equal opportunities. The situation does not seem different for the
news Websites which are basically in the context of this work. Today, people access to the
information about the developments in the local, regional, national and global scale extremely
quickly. Popular news Web sites prove that people utilize the information which is provided by
them. In this study, it is tried to take picture of the news Web sites in terms of the accessibility
and usability for the visually impaired Web users.
Keywords:
Accessibility, Usability, Blind, Visually Impaired, Web Design, News Web Site Design, Web
Experience Of Visually ImpairedGörme engelli nedir?
Beş duyu organımızdan birisi olan gözün görme fonksiyonunu kısmen veya tamamen yerine
getirememesi durumuna görme engeli, böyle bir probleme sahip olan bireylere ise görme engelli
denilir. Görme engelli denildiğinde yaygın kabul gören iki tür tanımına rastlıyoruz. Birincisi
yasal tanım ikincisi ise eğitsel tanımdır. Yasal tanıma göre kör, tüm düzeltmelerle birlikte olağan
görme gücünün 1/10'ine yani 20/200'lik görme keskinliğine ya da daha azına sahip olan ya da
görme alanı yirmi derecelik açıyı aşmayan kişilere denir. 20/200'nin anlamı, normal görme
gücüne sahip bir kişinin 200 ayaklık (1 ayak: 0.3048 cm) uzaklıktan görebildiği bir şeyi, görme
engelli kişinin ancak 20 ayaklık uzaklıktan ya da daha yakından görmesidir. Diğer bir deyişle,
normal gören kişinin 6.1 m. den görebildiği büyüklükteki bir şeyi yaklaşık 60 cm. den ya da daha
kısa bir uzaklıktan gören ya da hiç bir uzaklıktan göremeyen kişi, yasal tanıma göre kördür.
Normal görme keskinliğine sahip olmakla birlikte ancak anahtar deliğinden ya da kapı
aralığından bakıldığında görülebildiği kadarıyla görebilen kişi de kör olarak tanımlanır.
Görüldüğü gibi, kör olarak tanımlanan kişi, nesneleri karaltılar halinde ya da nesnelerin bir
bölümünü görebilen ya da hiç göremeyen anlamına gelir. (Özyürek, 1998, s.129-130)
Dünyada 285 milyon görme engelli insan var ve bunların 39 milyonu tamamen görmüyor, 246
milyonu düşük seviyede görme yeteneğine sahip. Görme engellilerin 90%’ının gelişmekte olan
ülkelerde olduğu ve 65%’inin 50 yaş ve üzerinde olduğu Dünya Sağlık Örgütü’nün son
raporunda yer alıyor. (WHO Fact Sheet No:282, 2012)
Türkiye’de 2002 yılı verilerine göre toplam nüfusun 0,60% kadarının farklı seviyelerde görme
problemleri yaşadığı Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yapılan Türkiye Özürlüler
Araştırması’nda yer almıştır (DİE, 2002). Bu oran yapılan son nüfus tahminlerine göre
hesaplandığında Türkiye’de 450 bin’in üzerinde görme engelli olduğunu ifade etmektedir.
Ayrıca 2010 yılında yapılan Sağlık Araştırması’na göre gözlük veya kontakt lens kullanıyor olsa
dahi görme sorunu olanların oranı 6,7% olarak ortaya çıkmıştır. (TÜİK, 2010)
Web tasarımı ve haber siteleri tasarımını etkileyen faktörler
Dünya çapında ağ (World Wide Web) bulunduğunda onun tasarım disiplini ile günümüzdeki
boyutta bir ilişkisi henüz bilinmiyordu. Gün geçtikçe ihtiyaçların paralelinde Web artık tasarım
kavramı ile birlikte farklı disiplinleri de beraberinde çok kısa bir sürede geliştirdi. Web tasarımı
web sitelerinin geliştirilmesinde ve desteklenmesinde farklı birçok yetenek ve disiplini kapsar.
Web sitelerinin görünümünden başlayarak bilgi mimarisi, tipografi, sayfa düzeni, kod kalitesi ve
görsel tasarımla birlikte kullanıcı deneyimi ve kullanıcı deneyimi tasarımı gibi alanları kapsayan
sürecin adıdır. Kısaca bu süreçte beklenilen şey web sitesinin kullanımının kolaylaştırılması, veri
erişiminin hızlandırılması ve maksimum faydanın tüm kullanıcı grupları tarafından optimum
seviyede yakalanması pratiğidir.
Bilgisayar teknolojilerinin ve internetin evirilme sürecine bakıldığında monoscreen
monitörlerden bugüne görsel öğelerin gün geçtikçe geliştiği ve tasarım kavramının görsellikle
yan yana kullanıldığını fark etmek mümkündür. Öyle ki tasarım denildiğinde beraberinde görsel
bir öğe kullanılmaksızın düşünülemez. Ancak bilgi teknolojilerinin görsel yönünden kısmen veya tamamen yararlanamayan görme engelliler söz konusu olduğunda bütün bu kavramlar ve
tanımlar içerisinden görsel algıya hitap eden kelimeler çıkarıldığında doğrusu geriye tam
anlamıyla bir karmaşanın çıkacağını ileri sürmek dâhice olmayacaktır.
Çalışmanın konusunu oluşturan haber siteleri için genel durum bundan farklı değildir. Haber
siteleri okur kitlelerinin haber erişimini etkinleştirmek, artırmak ve kendilerine bağlayarak
tekrarlayan ziyaret deneyimleri sağlamak amacı ile tasarıma son derece önem vermektedirler.
Haber siteleri tasarımı diğer web sitesi tasarımlarından farklı olarak büyük miktarda içerik
gösterimi, birçok farklı sayfa düzeni, kullanılabilirlik, navigasyon gibi zorluklarla karşı
karşıyadırlar. (Snell, 2008) Haber siteleri yüksek miktarda ziyaretçi sayıları ile çok değişik
demografik özellikleri barındıran kullanıcı gruplarına hitap etmektedirler. Çoğu zaman bu
kullanıcı gruplarının ilgi alanları ve siteden beklentileri farklılıklar içermektedir. İnternet
ekosisteminde belki de en karmaşık ziyaretçi kitlesi haber sitelerindedir.
Haber siteleri gerek yazılı medya unsurları, gerek görüntülü medya unsurları ve gerekse de
sadece çevrimiçi medya unsurları tarafından sağlanan çok rekabetçi yapısı ile bilinen bir sektörel
grubu anlatmaktadır. Rekabet yoğun piyasalarda çoğunlukla yapılan merkez okur kitlesinin
üzerinden rekabet avantajlarını ortaya çıkarmak ve bunlar üzerinden yayıncılık yaparak reklam
gelirleri elde etmek suretiyle var olmaktadır. Ancak bu motivasyondan hareketle niş toplum
gruplarının genellikle göz ardı edildiği gerçeği ile karşılaşmaktayız. Görme engelliler olarak
adlandırılan dezavantajlı bu toplumsal gruplarda büyük medya merkezlerinde arka plana itilen
niş gruplardan birisi olmuştur.
İnternet geleneksel basılı gazetelerin aksine yer ve maliyet kısıdının çok daha esnek olduğu bir
ortam olmasına rağmen kullanıcı davranışlarının sonucu olarak yüksek miktarda içeriği sınırlı
ekran boyutlarında ve eş zamanlı gösterme gerekliliğinden tasarıma düşen iş çok ciddi ve
önemlidir. Özellikle internet trafiğini borçlu olduğumuz ziyaretçi profillerinin yoğun bilgisayar
kullanımı tasarımcıya en az tıklama ve scroll ile taze ve güncel içeriği önem derecesine göre
kitlelerin ilgisine sunma misyonunu yüklemiştir.
Bir başka açıdan ilgi gruplarına göre haber içeriklerinin sınıflandırılması ve bu sınıflandırmanın
değişik profillere göre özelleştirilmiş olarak ön plana çıkarılması tasarımcıyı zorlayan bir başka
boyutudur.
Kullanıcı odaklı tasarım yaklaşımlarının erişilebilirlik ve kullanılabilirlik kavramları ile
anlatılmak istenen de budur.
Erişilebilirlik ve kullanılabilirlik
Web erişilebilirliği içeriğin bütün bireylere engellerine veya tecrübe ettikleri çevresel kısıtlara
bakılmaksızın ulaşılabilir hale getirilmesini içermektedir. (Mankoff & Fait & Tran, 2005) Görme
engellileri etkileyen erişilebilirlik sorunlarını bulmak için farklı yöntemler vardır. (Mankoff &
Fait & Tran, 2005)Görme engelli kullanıcıların ağ kullanırken tecrübe ettikleri problemler  ciddi rahatsızlık
meydana getiren, onların boşuna zaman ve çaba harcamalarına neden olan sıkıntılardan (kötü
isimlendirilmiş bağlantı adresleri vd.) bir görevi tamamen iptal eden veya gören birisinden
yardım gerektiren önemlilerine varıncaya kadar (metinsel bir ifadenin yalnız resim olarak yer
alması, doğru olmayan veya kaybolan etiketlere sahip form alanlarına kadar vd.) aralıkta yer
alırlar. (Mankoff & Fait & Tran, 2005)
World Wide Web Konsorsiyum (W3C) yayınladığı Web Content Accessibility Guidelines 2.0
(WCAG 2.0) erişilebilirlik konusunda alt yapıyı oluşturacak düzeyde bir çalışmadır.
Erişilebilirliğin dört ilkesi bağlamında
 Algılanabilir
 Çalıştırılabilir
 Anlaşılabilir
 Sağlam
olmak Web erişilebilirliğinin temelini oluşturmaktadır. (W3C, 2012) İlkelerin altında yol
gösterici kurallar ve ilkeler yani kılavuzlar yer almaktadır. Bu yol gösterici ilkeler test edilebilir
değildir. Ancak yazarların başarı kriterlerini anlamada ve teknikleri daha iyi uygulamada yardım
etmek için bir çerçeve ve ayrıntılı hedefleri sağlamaktadır.
Görme engellilerin habere ulaşma deneyimleri nasıl gerçekleşir?
Görme engelli tanımı içerisinde tam körlük ile görme yetisini kısmen kaybetmiş olanların Web
deneyimleri farklılıklar içermektedir. Tam körlük ile yaşayanlar web deneyimlerini sesli iletişim
kanalı üzerinden ekran okuyucu tabir edilen yazılımlar vasıtası ile sağlamaktadırlar. Bu alanda
bilinen yazılımlardan bazıları JAWS, Window Eyes,  VoiceOver, NVDA, System Access To Go,
ZoomText, ChromeVox vb. uygulamalardır. Kullanım yönüyle sıralandığında JAWS, WindowEyes ve VoiceOver en çok kullanılan ekran okuyucu yazılımlarıdır. (WebAIM, 2012)
Çoğunlukla klavye ve pointer eşliğinde veri girişi yaparak etkileşim için sesli algıyı kullanan
görme engelliler görsel tasarımlara sahip sitelerde çoğunlukla problemler yaşamaktadırlar. Ekran
okuyucu yazılımların güçlendirilmiş yapısına rağmen gerek gezgin uygulamaların yapısından
gerekse de Web sitesinin tasarımsal özelliklerinden unutulan, göz ardı edilen unsurlar görme
engelliler için probleme dönüşmektedir. Özellikle veri girişi gerektiren ekranların yanı sıra
scriptlerle düzenlenmiş sayfalar ve görsel öğeleri yoğun olan ancak aynı oranda metinsel
eşdeğeri olmayan nesnelerden oluşan sayfaların görme engelliler tarafından faydalanılamadığı
gerçektir.
Erişilebilirlik ve kullanılabilirlik değerlendirme kriterleri
Yapılan erişilebilirlik ve kullanılabilirlik değerlendirmeleri otomatik araçlarla yapılabildiği gibi
çoğunlukla insan deneyimi ve gözlemi ile yapılmaktadır. İnsan deneyimi ve gözlemle yapılan
testler sitelerdeki erişilebilirlik ve kullanılabilirlik seviyelerini ortaya koyarken dikkat edilmesi gereken önemli bir husus örneklem grubun farklı özellikte insanlardan oluşmasıdır. Kişilerin
geçmiş deneyimleri, bilgisayar kullanma seviyeleri, özel yaşamlarında gelişmiş bilgi teknolojileri
kullanımları, bilgisayar okur-yazarlıkları, kullanmakta oldukları yazılım ve donanımlar
erişilebilirlik ve kullanılabilirlik testlerini direkt etkileyen öğelerdir.
Erişilebilirlik ve kullanılabilirlik kişiden kişiye farklılıklar göstermesi dolayısı ile bir kişi için
erişilebilir ve kullanılabilir olanın bir başka kişi için aynı derecede erişilebilir ve kullanılabilir
olmayacağı söylenebilir. Çalışmada yapılmak istenen örneklem grup içerisinde haber sitelerine
erişim ve kullanma seviyelerinin hangi boyutta olduğunun gösterilebilmesidir.
Bunun dışında otomatik yöntemler olarak yukarıda değinilen test metodu ise temel erişilebilirlik
ve kullanılabilirlik faktörleri üzerinden haber sitelerindeki kaynak kodlara bakmak suretiyle
gerekli kodlama kurallarına uyulup uyulmadığının gözlemlenmesidir. Otomatik erişilebilirlik
testleri WCAG 2.0’a göre sıralanmış kriterlerin sayfa tasarımında uygulanıp uygulanmadığına
bakarak belirlenir. Tablo-1’de bu kriterlerden önemli olanları listelenmektedir.
Kriterler Evet Hayır N/A
Sitede metinsel olmayan öğeler için metinsel eşdeğeri sunulmakta mı?
Renkle aktarılan bilgilerin hepsi renksiz olarak da aktarılıyor mu?
Sayfanın metninde veya metin eşdeğerlerinde değişiklikler açıkça
tanımlanabiliyor mu?
Stil dokümanı olmaksızın sayfa organize bir yapıda duruyor mu?
Dinamik içerik değişikliklerinde metinsel eşdeğer veriler de güncelleniyor
mu?
Sayfada otomatik geçiş sağlayan Script kodlar kullanılmış mı?
Sayfanın dili sayfa içeriğine göre açık ve basit bir şekilde anlaşılabilir mi?
Resim haritalama özelliği ile ilgili aktif bağlantı alanları için metin desteği
sağlanmış mı?
Sayfada flash, applet, Scriptler vs. kullanılmış mı?
Sitenin metin temelli alternatifi var mı?
Sitenin alternatif metin bazlı sürümünde veri hiyerarşisine dikkat edilmiş
mi?
Önemli gelişmelerle ilgili ek bilgi metinsel olarak da sağlanıyor mu?
Metinler kolaylıkla okunabilir boyutta mı? Veya kolayca okunabilir
büyüklüğe erişilebiliyor mu?
Sayfada otomatik yenile Scripti bulunuyor mu?
Sitede kullanılan Scriptler kapatıldığında navigasyon deneyiminde problem
çıkıyor mu?
Kullanıcı fare olmaksızın sitede gezinebiliyor mu? Sadece klavye
kullanılarak gezilebiliyor mu?Form alanlarında tab indeks sırası verilmiş mi?
Sitenin dili anlaşılabilir mi?
Sitenin çalışma mekanizması anlaşılabilir mi?
Sitenin navigasyon mekanizması anlaşılabilir mi?
Grafik kullanıcı arayüzlerinde görsel öğelerin metin karşılığı var mı?
Standart olmayan doküman biçimleri kullanılıyor mu?
Kısaltmaların uzun karşılıklarına yer veriliyor mu?
Anlamlı içerik yapısı (kaynak kodda)
Her bir sayfanın tepesine ana içerik alanına direkt giden bir bağlantı adresi
eklenmiş mi?
İçeriğin durdurulmasına ve durdurulduğu noktadan tekrar
başlatılabilmesine izin veriliyor mu?
Herhangi bir zaman sınırı olmaksızın kullanıcıların bir aktiviteyi
tamamlamasına izin veriliyor mu?
Tablo -1
Çalışmada analize konu olan haber siteleri şunlardır: Hurriyet.com.tr, Milliyet.com.tr,
Sabah.com.tr, Zaman.com.tr. Çalışmaya destek veren katılımcıların yapmaları istenen 5 temel
görevi (Tablo-2) hangi kolaylık ve zaman diliminde yaptıkları gözlemlendi.
Tamamlanması istenen görev Başarıldı mı? (E/H) Süre
Haber sitesinde bir haber okumaları istendi.
Haber sitesinde bir kategoriye giderek bir haber okumaları istendi.
Haber sitesi arşivinde yer alan bir habere ulaşmaları istendi.
Haber sitesinde bir anahtar kelime ile arama yaparak bir haber
okumaları istendi.
Haber sitesinde bir habere yorum bırakmaları istendi.
Tablo -2
Yapılan çalışma farklı bilgisayar kullanımı geçmişlerine sahip 10 görme özürlü Web kullanıcısı
tarafından çalışmaya konu haber siteleri üzerinde tekrarlandı.
Çalışmada haber sitelerinde bir habere ulaşmak görece diğer eylemleri gerçekleştirmekten daha
kısa sürdü. Ancak habere ulaşma süreleri görme engeli olmayan kullanıcılara oranla çok daha
uzundu. Arşivde yer alan bir habere ulaşmak zahmetli olarak mümkün olsa da halen birçok haber
sitesinde site içi arama modülleri fonksiyonel olmaktan çok uzak ve kullanılabilir değil.
Milliyet.com.tr’nin Yandex arama motoru ile işbirliği yapıyor olması arama sonuçlarının daha
yakın sonuçlar döndürmesini sağlasa da sonuç ekranında tablarla geçiş mümkün olmamaktadır.
Yani sonuçlar görme engelli kullanıcılar için erişilebilir değil. Zaten katılımcıların bu alanda
bütün sitelerde başarısız oldukları gözlemlendi. Zaman.com.tr’de görsel öğelerin alternatif
metinlerinin olmaması görme engelli kullanıcıların resim içeriğinin nelerden oluştuğu konusunda
bir bilgi sahibi olamadıkları gözlemlendi. Aynı şekilde Milliyet.com.tr’nin ana sayfa ve bölüm
sayfalarında resimlere ve videolara ait metinsel eşdeğerlerine rastlanmadı. Sabah.com.tr’de ise
ana sayfa ve bölüm sayfalarında görsel öğelerin metinsel eşdeğerleri de yer alırken bu içeriklerin haber başlığından oluştuğu gözlemlendi. Kimi fotoğraflarda ekstra bilgi gerektiği halde sadece
başlıkların alternate text olması haber içeriği konusunda eksik bilgilendirme sonucunu
doğurmaktadır. Çalışma konusu olan haber sitelerinde interstitial reklam uygulamaları vardı.
Ancak Hurriyet.com.tr ve Milliyet.com.tr dışındaki sitelerde bu reklam alanı için belirtilen bir
kapanma süresine rastlanmadı. Ancak tüm sitelerde bu reklam bilgisi kullanıcılara
belirtilmemektedir. “Heading etiketleri” diye adlandırdığımız H1 Sabah.com.tr haricindeki
sitelerde yer almaktadır. Zaman.com.tr kimi haberlerde H3 etiketini H1’in öncesinde
kullanmaktadır.
Sitelerin hiç birinde “başa dön” şeklinde bir bağlantı yer almıyor. Sayfa sonuna ulaşan görme
engelli kullanıcının tekrar navigasyon alanına ve ana sayfaya dönmesi ciddi zorluklar içeriyor.
Milliyet.com.tr ve Hurriyet.com.tr kimi içeriklerini alt domain adreslerine yönlendirerek sunuyor
ve yeni pencereler açmayı tercih ediyor. Açılan her yeni pencere veya sekme görme engelliler
için akıllarında tutmaları gereken bir alan olarak duruyor. Yine Sabah.com.tr her haber için yeni
bir sekme veya pencere açıyor.
Sonuç
Haber siteleri tasarımında görme engellilerin düşünülerek planlanması bu gruptaki bireylerin
haber almalarına direkt olarak etkilediği ortaya çıkmaktadır. Yapılan testlerde örneklem
içerisinde yer alan haber sitelerinin görme engelliler açısından yeterince erişilebilir ve
kullanılabilir olmadığı gözlemlenmiştir. Verilen temel görevlerden çoğunun başarısızlıkla
sonuçlanması başarılı olan sonuçların ise uzun süreli uğraşlar gerektirdiği ortaya çıkmıştır.
İnternetin getirdiği hız ve bilgi potansiyelinin görme engelliler tarafından faydaya
dönüştürülmesi haber siteleri bağlamında çok olası görülmemektedir.
Haber sitelerinin görme engelliler için erişilebilirliğinin artırılması amacıyla aşağıdaki konularda
iyileştirmeler yapılması gerekmektedir:
1) Bütün web sitesinin metinsel temelli eşdeğerinin üretilmesi gerekmektedir. Yardımcı
teknolojiler kullanarak web deneyimi yaşamakta olan görme engellilerin kullandıkları
araçlar ve yazılımlar görsel öğeler üzerinde saklı verileri okuyamamaktadır.
2) Sitede kullanılan görsel öğelerin metinsel açıklaması yer almalıdır. Görsel öğenin ne
öğesi olduğuna dair bilginin de verilmesi gereklidir.
3) İçerik kaynak kodu anlamlı biçimde yapılandırılmalıdır. HTML etiketlerinde kurallı
yapıdan ödün vermeden programlama yapılmalıdır. Sorunlardan bazıları heading
etiketlerinin (H1, H2,…H6) kullanılmaması, <P> etiketi kullanmanın tercih edilmemesi
olarak sıralanabilir.
4) JavaScript kullanımının beklenmedik sonuçlar vermeyecek şekilde uygulanması
gerekmektedir. Görme engelliler Web deneyimi yaşarken gezginlerinde JavaScript
kullanımını etkinsizleştirerek gezindiklerinden JavaScript etkinsizleştirmesinin site
yapısını dağıtmayacak şekilde kullanımı gerekmektedir.5) Flash uygulamalardan kaçınılmalıdır. Site mekanizması içerisinde Flash uygulamalarına
başvurulmamalıdır. Ekran okuyucu programlar Flash dosya içeriğini okuyamamaktadır.
6) Tablosuz tasarım tekniği uygulanmalı ve içerik lineer sırada konumlandırılmalıdır. Ekran
okuyucu programlar siteyi kaynak kodu sırasında okuduklarından içerik buna göre
yerleştirilmelidir. CSS kullanılarak uyum sağlanmalıdır.
7) Navigasyon linklerini atlama imkânı sunulmalıdır.
8) Sayfaların otomatik yenileme fonksiyonu olmamalıdır.
9) Sayfa düzenini oluşturan öğeler anlamlı isimlendirmelerle bölümlendirilmelidir.
10) Formlar erişilebilir olmalı ve form alanları tab indeks değerleri ile birlikte
yerleştirilmelidir. Görme engellilerin klavye kullanarak içeriğe eriştikleri unutulmamalı
ve tab tuşunun fonksiyonalitesi göz ardı edilmemelidir.
11) Sitede standart dosya biçimleri kullanılmalı ve diğer biçimlerde içeriklere yer
verilmemelidir.
12) Kısaltmalara yer verilirken mutlaka ilk kullanımda uzun biçimi ile birlikte verilmelidir.
13) Açılır pencere ve açıklamasız interstitial reklam uygulamalarından sakınılmalıdır.
Interstitial reklamın kaç saniye kalacağı mutlaka belirtilmelidir.
Kaynakça
● WHO Fact Sheet No: 282,  http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs282/en/index.html,
June 2012, Erişim: 31 Kasım 2012
● http://w3.org, “Web Accessibility Initiatives”
● Nitelsen, Jakob & Lorander, Hoa, “Prioritizing Web Usability”, 2006
● Rızvanoğlu, Kerem, “Herkes için Web”, 2009
● Altınok, Selim & Altınok, Kerim, “Körlük”
● Jenkins, Sue, “Web design all-in-one for dummies”, 2009
● Badre, Albert N., “Shaping Web usability-interaction design in context”, 2002
● Department of HHS (U.S.), “Research based Web design and guidelines”, 2006
● Marcus, Aaron, “Design, User Experience and Usability – Part II”, 2011
● Leporini, Barbara, “Criteria to Improve Web Site Usability and Accessibility When
Interacting Through Screen Readers: Definition, Application, and Evaluation”, 2003
● Leporini, Barbara & Paterno, Fabio & Scorcia, Antonio, “Flexible tool support for
accessibility evaluation”, 2006
● Sánchez Sierra, Javier & Selva Roca de Togores, Joaquín, “Designing Mobile Apps for
Visually Impaired and Blind Users”, 2012
● Jennifer Mankoff, Holly Fait, and Tu Tran, “Is Your Web Page Accessible? A Comparative
Study of Methods for Assessing Web Page Accessibility for the Blind”, 2005
● WebAIM, “Screen Reader User Survey #4 Results”, 2012,
http://webaim.org/projects/screenreadersurvey4/#proficiency, Erişim: 30 Aralık 2012
● Snell, Steven, “Newspaper Website Design: Trends And Examples”, 2008, Erişim: 2012,
http://www.smashingmagazine.com/2008/11/11/newspaper-website-design-trends-andexamples/